Tarihler 2000 yılını gösterdiğinde Çin’den tüm oyun dünyasını şoka uğratacak bir haber geldi. Konsollar hakkında artan şikayetleri göz önünde bulunduran Çin, konsolların öğrencilerin ve işçilerin verimini düşürmesini gerekçe göstererek bütün oyun konsollarını yasakladı. İronik bir şekilde birçoğu Çin’de üretilen bu konsolların ana firmaları, 15 yıl boyunca, yani 2015 yılına kadar ülkede resmi olarak faaliyet gösteremediler. Peki bu gerçekten insanların oyun oynamasını engelleyebildi mi? Çin’in hızlı yükselişinin sebebi artık oyun oynayamayan gençlerin ve işçilerin başarıdan başarıya koşup ekonomik yükselişe odaklanması mıydı?
Hayır.
2000’li yılların başında, hala gelişmekte olan Çin, dünyada eğlence anlayışına yepyeni soluk getiren bu yeni nesil konsolların önüne geçmek için çalışmaları başlatmış olsa da diğer taraftan artık evlere de hızla girmeye başlayan kişisel bilgisayarların önüne geç(e)medi. Bunu hem Çin’in o zamanki ekonomik durumuna ve bu durumun getirdiği kişisel bilgisayarların görmezden gelinecek kadar az olmasına hem de bilgisayarlara indirilecek, kurulacak oyunların kontrol edilmesinin, yasaklanmasının neredeyse imkansız olmasına bağlayabiliriz.
Bu durum, dünyada eşi benzerine rastlanmayan birçok etkiye sebep oldu. Bu etkilere örnek olarak, mobil oyun devriminden önce Çin oyun pazarı pasta dağılımının %90’ları aşan bir şekilde kişisel bilgisayarları işaret etmesini gösterebiliriz. Aradaki uçuk farkı anlamak için, mobil oyun devriminin yeni yeni ateşlenmeye başlayacağı 2007 yılı ABD’nin oyun platformu pazar dağılımına göz atmakta yarar var. O yıllar ABD’de %65’lere kadar varan konsol kullanımını gözlemlenmekte.
Çin oyun sektörü, bu ve diğer birkaç temel faktörler ile bütün dünyadan farklı olarak evrimleşen, web tabanlı oyunlara ve sonrasında mobil oyunlara odaklanan, kendi kurallarını belirleyen bir sektör haline geldi.
Çin’in daha önce aldığı ve almakta olduğu oyun politikasının Çin ve dünya oyun sektörüne olan etkilerini başka bir makalede derinlemesine ele almak gerekir. Şimdi, bütün dünyadan farklı gelişen ve özellikle son yıllarda yaptığı atılımlarla mobil oyun sektörünü domine etmeye başlayan Çin oyun sektörünün en büyük 10 aktörüne göz atalım. Bu aktörler, 2018 yılında 35 milyar dolara yakın gelir elde etmesi beklenen, dünyanın en büyük dijital oyun pazarı olan Çin oyun pazarının en büyük pay sahipleri.
Dipnot: Çin’in 2018 yılında sadece oyunlardan elde etmesi beklenen kâr, Türkiye Merkez Bankası’nın toplam dolar rezervinin yaklaşık olarak yarısına eşittir.
1) Tencent
Alibaba ile birlikte Fortune’un dünyanın en çok kâr bırakan 10 firması listesine giren Tencent, Çin’in en büyük teknoloji firmalarından biri olmasının yanı sıra, artık bütün dünyada önemli bir faktör haline geldi. Farklı sektörlerde yaptığı milyar dolarlık alımlarla ve yatırımlarla dünyada yeni yeni ses getirmeye başlayan Tencent, aslında Çin internetinin en eski ve en önemli aktörlerinden biri. Ülkemizde Arena of Valor ve PUBG mobil ile bilinen firma, Riot Games, Supercell gibi firmaların sahibi ve Epic Games, Activision-Blizzard, Tesla Motors gibi firmaların yatırımcılarından. Tencent’in hikayesini ve inanılması güç verilerini başka bir makalede yakından inceliyor olacağız.
Tencent 43.000’e yakın çalışan sayısıyla, dünyanın en büyük teknoloji firmalarından biri.Çince adı ve okunuşu: 腾讯(Téngxùn)
Kuruluş yılı: 1998
2017 yılı oyun geliri: 14.24 milyar dolar
2) Netease
Tencent gibi, internet alanında birçok servis sunan NetEase, oyunların yanı sıra, haber, reklam, e-ticaret gibi servisler de sunuyor. NetEase, Çin’in olduğu gibi, dünyanın da en büyük internet firmalarından biri olarak kabul ediliyor. Firma, AAA oyunların Çin yayıncılığını yapmasıyla öne çıkıyor. Yayıncılığını yaptığı oyunlar arasında World of Warcraft ve Overwatch gibi oyunlar bulunuyor.
Çince adı ve okunuşu: 网易(Wǎngyì)
Kuruluş yılı: 1997
2017 yılı oyun geliri: 5.2 milyar dolar
3) 37 Games
Oyun odaklı ilerlemeyi tercih eden 37 Games, web tabanlı oyun denince Çin’de akla gelen ilk firmalardan biriydi. Web tabanlı oyunların yerini mobil oyunlara bırakması ile birlikte kabuk değiştiren firma, mobil alanda da başarısını devam ettiriyor.
Çince adı ve okunuşu: 三七互娱 (Sānqī Hù Yú)
Kuruluş yılı: 2011
2017 yılı oyun geliri: 901 milyon dolar
4) Perfect World
Tencent ve Netease’in aksine, internet alanına oyun ile giriş yapan Perfect World, yine farklı bir yol çizerek yoluna film ve televizyonculuk servisleri ekleyerek devam etmiştir. Perfect World, Çin’den dünyaya açılan ilk oyun firmalarından biri olma özelliği taşıyor. Firmanın Hollanda ve Amerika’da ofisleri bulunmakta. Global çapta, Neverwinter adlı Online RPG oyunları ile bilinmekte.
Çince adı ve okunuşu: 完美世界（Wánměi Shìjiè）
Kuruluş yılı: 2004
2017 yılı oyun geliri: 822 milyon dolar
5) Elex Technology
Oyun ve yazılım alanında çeşitli ürünleri bulunan Elex, ülkemizin de yayınladığı Türkçe web tabanlı oyunları ile yıllar önce tanıştığı bir isim. Web tabanlı oyun ağırlıklı ilerleyen firma, mobil oyun devriminden sonra hızlıca kabuk değiştirerek mobil oyun yapımına ve yayınlamasına yoğunlaştı. Çin’den çıkan en büyük global mobil oyun firmalarından biri kabul edilen Elex, Clash of Kings adlı oyunu ile öne çıkıyor.
Çince adı ve okunuşu: 智明星通（Zhì Míngxīng Tōng）
Kuruluş yılı: 2008
2017 yılı oyun geliri: 578 milyon dolar
6) IGG
Birçok Çinli internet devi gibi farklı alanlarda servis veren IGG, e-ticaret, canlı yayın gibi alanlarda servis veriyor olsa da en önemli gelir kaynağı yayınlamış olduğu mobil oyunları. Ülkemiz oyuncuları tarafından da bilinen Lords Mobile, Castle Clash gibi oyunların yayıncısı ve yapımcısı olan IGG’nin, Hong Kong, Filipinler, Tayland, Beyaz Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Güney Kore, Japonya, Singapur, Kanada ve Amerika’da ofisleri bulunmakta.
Çince adı ve okunuşu: IGG
Kuruluş yılı: 2005
2017 yılı oyun geliri: 557 milyon dolar
7) Kunlun
Farklı alanlarda faaliyet gösteren Kunlun, Kunlun Oyun, Brothersoft ve 1Mobile şirketlerinden oluşuyor. Genel olarak Çin oyun marketine servisler veren Kunlun Oyun, hem yapım hem de yayıncılık alanlarında aktif iş yapıyor.
Çince adı ve okunuşu: 昆仑万维 (Kūnlún Wàn Wéi)
Kuruluş yılı: 2011
2017 yılı oyun geliri: 499 milyon dolar
8) Yoozoo
İlk olarak Youzu adıyla dünyaya açılan firma, sonrasında isim değişikliğine giderek yoluna Yoozoo olarak devam etti. Çin’in en büyük web tabanlı oyun sağlayıcılarından olan Yoozoo, serüvene mobil ağırlıklı devam eden firmalardan biri. Almanya’nın en büyük oyun yayıncılarından Bigpoint’i satın almasıyla büyük ses getiren firma, ülkemize League of Angels 2 oyunu ile giriş yapmıştı.
Çince adı ve okunuşu: 游族 (Yóu Zú)
Kuruluş yılı: 2009
2017 yılı oyun geliri: 471 milyon dolar
9) King Network
Çin pazarı odaklı çalışan King Network, web tabanlı ve mobil oyunları ile biliniyor. Mu Miracle oyunu ile büyük ses getiren firmanın, aynı zamanda XY Pingguo, Hi Weixiu ve Banli gibi farklı alanlarda servis verdiği alt kurumları bulunuyor.
Çince adı ve okunuşu: 恺英 (Kǎi Yīng)
Kuruluş yılı: 2008
2017 yılı oyun geliri: 455 milyon dolar
10) Kingsoft
Çin’in en eski ve köklü internet firmalarından biri olan Kingsoft, farklı alanlarda kullanıcılara hizmet veriyor. Seasun, Cheetah Mobile, Kingsoft Cloud gibi alt firmaları bulunan Kingsoft’un 6 farklı lokasyonda ofisi bulunuyor.
Çince adı ve okunuşu: 金山软件 (Jīnshān ruǎnjiàn)
Kuruluş yılı: 1988
2017 yılı oyun geliri: 451 milyon dolar
Not: Sıralama firmaların 2017 yılında oyun dikeyinde elde ettiği tahmini ve resmi olarak açıklanan gelirlerine göre yapılmıştır.
Not: Yukarıda adı geçen firmaların elde ettiği gelirler sadece oyun tarafından elde edilen gelirler baz alınarak yazılmıştır. Firmaların oyun harici diğer servislerden elde ettiği gelirler büyük farkılık göstermektedir.
Not: Gelir rakamları Çin’in resmi para birimi olan RMB (Yuan)’den bugünün kurları(30.09.2018) baz alınarak dolara çevrilmiştir.
Cihan Ağagişi
